Η Αναγέννηση και η η Θρησκευτική Μεταρρύθμιση (2)

Η ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΗ ΜΕΤΑΡΡΥΘΜΙΣΗ
Το 1515 ο πάπας Λέων Ι΄ έδωσε άδεια για μαζική πώληση συγχωροχαρτιών,  (εγγράφων συγχώρεσης των αμαρτιών, που χορηγούσε ο Πάπας αντί χρηματικού ποσού)  στον μοναχό Τέτζελ στη Γερμανία.

Πώληση συγχωροχαρτιών από εκπροσώπους του Πάπα

Αυτό προκάλεσε την έντονη αντίδραση του γερμανού μοναχού και θεολόγου Μαρτίνου Λουθήρου (1483-1546).

(απόσπασμα από την ταινία Λούθηρος)

Τον Οκτώβριο του 1517 θυροκόλλησε σε ναό της Βιτεμβέργης ένα κατάλογο με 95 θέσεις, δηλαδή επιχειρήματα με τα οποία καταδίκαζε τα συγχωροχάρτια,και υποστήριζε τις απόψεις του για τη θρησκεία. Ο πάπας προχώρησε στον αφορισμό του (1520), όμως αυτός έκαψε δημόσια το σχετικό έγγραφο.
Η διδασκαλία του Λουθήρου, ο οποίος υποστήριζε ότι σωτηρία της ψυχής είναι αποτέλεσμα μόνο της πί­στης, διαδόθηκε με μεγάλη ταχύτητα στη Γερμανία (Αγία Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία). 

Ο αυτοκράτορας όμως Κάρολος Ε΄, που φοβόταν διάσπαση του κρά­τους, έθεσε το Λούθηρο εκτός νόμου ως αιρετικό και αποκήρυξε το Λουθηρανισμό. Οι οπαδοί του Λουθή­ρου και οι γερμανοί ηγεμόνες που τον υποστήριζαν διαμαρτυρήθηκαν και για το λόγο αυτό ονομάστηκαν διαμαρτυρόμενοι ή προτεστάντες. Ακολούθησε γενι­κευμένη σύρραξη μεταξύ των οπαδών του Λουθήρου και των δυνάμεων του αυτοκράτορα, που τερματίστη­κε με την υπογραφή της Ειρήνης της Αυγούστας (1555). Η συνθήκη αυτή αναγνώριζε τη νομιμότητα του Λουθηρανισμού και το δικαίωμα κάθε ηγεμόνα να επιβάλει στην επικράτειά του το δόγμα που ήθελε. Με τον τρόπο αυτό η Γερμανία διαιρέθηκε σε κρατί­δια ρωμαιοκαθολικά και σε κράτη διαμαρτυρόμενα.
Η Μεταρρύθμιση διαδόθηκε και σε άλλες χώρες με διάφορες παραλλαγές, προκαλώντας την αντίδραση της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας. Ακολούθησε περίοδος συγκρούσεων με αποκορύφωμα τη σφαγή στο Παρίσι δύο χιλιάδων Γάλλων προτεσταντών ή καλβινιστών (Ουγενότων), δηλαδή οπαδών του Γάλλου μεταρρυθμιστή Καλ­βίνου (1509-1564), τη νύκτα του Αγίου Βαρθολομαίου (24 Αυγούστου 1572). 

Καλβίνος

Μετά από αρκετές δεκαετίες αιματηρών πολέμων αποκαταστάθηκε τελικά η ειρήνη με το Διάταγμα της Νάντης (1598), που αναγνώριζε το δι­καίωμα των καλβινιστών να ασκούν ελεύθερα τη λατρεία τους υπό ορισμένες όμως προϋποθέσεις.
Οι αντιδράσεις της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας
Η ταχύτατη επιτυχία του Προτεσταντισμού ανάγκασε τη Ρωμαιoκαθολική Εκκλησία να οργανώσει τη δική της μεταρρύθμιση, τη λεγόμενη Αντιμεταρρύθμιση. Στη Σύνοδο του Τρέντο (1545-1563) της Ιτα­λίας λήφθηκαν αποφάσεις για την ανασυγκρότηση της Εκκλησίας και δραστικά μέτρα εναντίον της Με­ταρρύθμισης.
Τα μέτρα της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας κατά της Μεταρρύθμισης: 

Τα μοναχικά τάγματα

Αναδιοργανώθηκαν τα μοναχικά τάγματα και ιδρύθηκαν νέα, που είχαν ως αποστολή να ενισχύσουν και να διαδώσουν τη ρωμαιοκαθολική πίστη. Για το σκοπό αυτό χρησιμοποιούσαν διάφορα μέσα, όπως ήταν η ιδεολογική διαφώτιση (προπα­γάνδα), η ίδρυση και η διαχείριση σχολείων, νοσοκομείων και η έκδοση βιβλίων.
Η Ιερά Εξέταση
Η Ιερά Εξέταση απετέλεσε το κύριο κατασταλτικό μέτρο ενα­ντίον των αιρέσεων. Αποτελούσε έναν ανακριτικό μηχανισμό, που είχε, σε συνεργασία με την κοσμική εξουσία, το δικαίω­μα εξέτασης των υπόπτων για αίρεση, υποβάλλοντάς τους ακόμα και σε βασανιστήρια. Όσοι κρίνονταν ένοχοι και κα­ταδικάζονταν σε θάνατο καίγονταν πάνω στην πυρά. 

Ο Άγιος Δομίνικος προεδρεύει Ιεράς Εξέτασης (Pedro Berruguete, 1475) 

Η Λογοκρισία
Η συμβολή της τυπογραφίας στη διάδοση των μεταρρυθμιστικών ιδεών είχε αποφασιστική σημασία. Για το λόγο αυτό συγκροτήθηκε ένα συμβούλιο λογοκρισίας των βιβλίων που συνέτασσε κατάλογο απαγορευμένων βιβλίων.
Συνέπειες της Μεταρρύθμισης:
Σημαίνει το τέλος της θρησκευτικής ενότητας της Ευρώπης.
Αρχίζουν να διαμορφώνονται οι εθνικές ταυτότητες ( θρησκευτικές διαμάχες στη Γαλλία, η Ολλανδία αποσπάται από την Ισπανία, Τριακονταετής πόλεμος*)
Η Μεταρρύθμιση χαρακτηρίζεται από δημοκρατικό πνεύμα και υποστηρίζει την ελευθερία της ατομικής δραστηριότητας. Έτσι συμβάλλει στην ανάπτυξη κοινοβουλευτικού πολιτεύματος και κεφαλαιοκρατικού συστήματος.
Διάδοση της παιδείας.
Νέα ρεύματα στις επιστήμες, στα γράμματα και στις τέχνες.

*Ο Τριακονταετής Πόλεμος διεξήχθη μεταξύ των γερμανών προτεσταντών ηγεμόνων και των καθολικών ηγεμόνων, δηλαδή μεταξύ της Αυστρίας από τη μία πλευρά και της Βοημίας, Δανίας, Σουηδίας και Γαλλίας και διάρκεσε από το 1618 έως το 1648.