Η Αμερικανική και η Γαλλική Επανάσταση (2)

Η Γαλλική Επανάσταση
Η γαλλική κοινωνία του 18ου αιώνα ήταν οργανωμένη σε τρεις θεσμοθετημένες τάξεις (οι άνθρωποι κατατάσσονταν σε αυτές με κριτήριο την καταγωγή τους και τα προνόμια που τους είχαν απονεμηθεί από τον ηγεμόνα):
τον κλήρο (0,5% του πληθυσμού),
τους ευγενείς (1,5% του πληθυσμού) και
την τρίτη τάξη (98% του πληθυσμού), που την αποτελούσαν όλοι όσοι δεν ανήκαν στις δύο προηγούμενες τάξεις, δηλαδή οι αστοί, οι αγρότες και οι εργάτες.
Ο κλήρος και οι ευγενείς είχαν προνόμια, ενώ η τρίτη τάξη είχε μόνο υποχρεώσεις (πλήρωνε το σύνολο των φόρων, τη στιγμή που οι άλλες τάξεις δεν φορολογούνταν).
Η κατάσταση αυτή, το παλαιό καθεστώς, γεννούσε τη δυσαρέσκεια, ιδίως της αστικής τάξης (του ανώτερου στρώματος της τρίτης τάξης), η οποία, αν και δέσποζε στην οικονομία, ήταν αποκλεισμένη από τη λήψη των πολιτικών αποφάσεων. Παράλληλα, η δυσφορία εξαπλωνόταν στο σύνολο της τρίτης τάξης, καθώς, από τα μέσα του 18ου αιώνα, οι συνθήκες ζωής επιδεινώνονταν διαρκώς. Μάλιστα, κατά τον φοβερό χειμώνα του 1788-1789 (η τιμή του ψωμιού ανέβηκε στα ύψη, με αποτέλεσμα η αγορά του βασικού αυτού αγαθού να απαιτεί το 88% του λαϊκού οικογενειακού εισοδήματος), η πείνα οδήγησε τον λαό σε λεηλασίες πλούσιων σπιτιών και κρατικών αποθηκών.

Οι τρεις κοινωνικές τάξεις στη Γαλλία. 

Ένας χωρικός μεταφέρει στους ώμους τον έναν ευγενή και ένα κληρικό

Η κατάσταση αυτή έκανε τον βασιλιά Λουδοβίκο ΙΣΤ΄ να συγκαλέσει συνέλευση των τάξεων στο ανάκτορο των Βερσαλιών (5 Μαΐου 1789). Εκεί, οι αντιπρόσωποι της τρίτης τάξης απαίτησαν μεταρρυθμίσεις, αλλά ο βασιλιάς ζήτησε να επιβληθούν νέοι φόροι που θα πλήρωναν αποκλειστικά τα μέλη της τρίτης τάξης.
Οι αντιπρόσωποι της τρίτης τάξης αντέδρασαν και, με το επιχείρημα ότι εκπροσωπούσαν το 98% των Γάλλων, αυτοανακηρύχθηκαν Εθνική συνέλευση. Ο βασιλιάς, ωστόσο, δεν τους αναγνώρισε και διέταξε να κλείσει η αίθουσα όπου συνεδρίαζαν οι τάξεις. Τότε, οι αντιπρόσωποι της τρίτης τάξης συγκεντρώθηκαν στην αίθουσα του σφαιριστηρίου, όπου ορκίστηκαν ότι θα συντάξουν σύνταγμα (20 Ιουνίου 1789). Στο πλευρό τους τάχθηκαν ορισμένοι κληρικοί και ευγενείς.

Ο όρκος του σφαιριστηρίου, 20 Ιουνίου 1789

Ο βασιλιάς αναγκάστηκε να υποχωρήσει.Η Εθνοσυνέλευση αυτοανακηρύχθηκε Συντακτική συνέλευση (9 Ιουλίου 1789), με σκοπό να δώσει στη Γαλλία σύνταγμα.
Η υποχώρηση του Λουδοβίκου ΙΣΤ΄, ωστόσο, δεν ήταν παρά μια κίνηση τακτικής, καθώς την ίδια στιγμή συγκέντρωνε, κρυφά, στρατό για να διαλύσει την Εθνοσυνέλευση.
Όταν έγιναν γνωστές οι παρασκηνιακές κινήσεις του βασιλιά, οργισμένοι πολίτες οπλίστηκαν για να υπερασπιστούν την Εθνοσυνέλευση: στις 14 Ιουλίου 1789 με το σύνθημα ελευθερία, ισότητα, αδελφοσύνη ο λαός του Παρισιού κατέλαβε τη Βαστίλη, τόπο φυλάκισης και βασανιστηρίων, μισητό σύμβολο της απολυταρχίας. Η 14η Ιουλίου αποτελεί σήμερα εθνική γιορτή των Γάλλων. Παράλληλα, όλο και περισσότερες περιοχές στην ύπαιθρο της Γαλλίας επαναστατούσαν.

Η Άλωση της Βαστίλλης, 14 Ιουλίου 1789. 

Η Βαστίλλη ήταν φρούριο του 14ου αιώνα στην ανατολική πλευρά του Παρισιού.

 Το 18ο αιώνα χρησιμοποιούνταν ως φυλακή πολιτικών κρατουμένων, αντιπάλων του Παλαιού Καθεστώτος. Έτσι, το φρούριο αυτό έγινε σύμβολο του απολυταρχισμού.

Οπλισμένες γυναίκες βαδίζουν εναντίον των ανακτόρων των Βερσαλιών, 

5 Οκτωβρίου 1789

Η Γαλλική Επανάσταση πέρασε από τρία στάδια. Στο πρώτο κυριαρχούσαν οι μετριοπαθείς και φιλελεύθερες απόψεις. Τότε, η ,πρώτη Εθνοσυνέλευση ψήφισε τη «Διακήρυξη των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και του Πολίτη», ένα κείμενο που εξέφραζε φιλελεύθερες ιδέες, όπως η ελευθερία, η ισότητα και η αδελφοσύνη. Σύμφωνα με τη διακήρυξη, η εξουσία πηγάζει από το έθνος και όχι από τον μονάρχη. Την περίοδο αυτή η εκκλησιαστική περιουσία δόθηκε στο κράτος και καταργήθηκαν κάποιοι φόροι. Η χώρα χωρίστηκε σε νομούς, επαρχίες και κοινότητες. Επίσης, το 1791 ψηφίστηκε φιλελεύθερο σύνταγμα που περιόρισε τις εξουσίες του βασιλιά προς όφελος του Κοινοβουλίου. Δικαίωμα ψήφου όμως δόθηκε μόνο στους «ενεργούς» πολίτες, δηλαδή σε όσους πλήρωναν φόρους, ενώ αποκλείσθηκαν οι γυναίκες.

Κατά το δεύτερο στάδιο η εξουσία πέρασε στα χέρια ακραίων ριζοσπαστών, οι οποίοι επέβαλαν καθεστώς τρομοκρατίας. Την περίοδο αυτή χιλιάδες Γάλλοι πολίτες εκτελέστηκαν, ως εχθροί του λαού, ενώ την ίδια τύχη είχαν ο βασιλιάς Λουδοβίκος και η βασίλισσα Αντουανέτα.

Ροβεσπιέρος

Στην τρίτη φάση της επανάστασης επικράτησαν και πάλι οι μετριοπαθείς. Εξαιτίας όμως των δυσκολιών που αντιμετώπιζε η χώρα, η εξουσία παραχωρήθηκε στο Ναπολέοντα Βοναπάρτη. 

Ναπολέων

Ο Ναπολέων, ο οποίος έγινε τελικά αυτοκράτορας, προχώρησε σε πολλές μεταρρυθμίσεις στο εσωτερικό της Γαλλίας. Παράλληλα συνέχισε μια σειρά από πολέμους εναντίον των εχθρών της Γαλλίας, που κράτησαν περισσότερο από είκοσι χρόνια. Στο διάστημα αυτό ο Ναπολέων κατέλαβε το μεγαλύτερο μέρος της Ευρώπης φτάνοντας μέχρι τη Ρωσία. Οι πόλεμοι τελείωσαν το 1815 με την ήττα του Ναπολέοντα στο Βατερλό. 

Η Ευρώπη το 1812, την εποχή της παντοδυναμίας του Ναπολέοντα

Οι ιδέες και τα μηνύματα των δύο επαναστάσεων διαδόθηκαν γρήγορα στον υπόλοιπο κόσμο, προκαλώντας και άλλες εξεγέρσεις.

Απόσπασμα από τη Διακήρυξη των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και του Πολίτη (1789)

Άρθρο 1: «Οι άνθρωποι γεννιούνται ελεύθεροι και παραμένουν ελεύθεροι και έχουν ίσα δικαιώματα. Οι κοινωνικές διακρίσεις μόνο στο κοινό συμφέρον μπορούν να βασίζονται».
Άρθρο 2: «Σκοπός κάθε πολιτικής οργάνωσης είναι η διαφύλαξη των φυσικών και απαράγραπτων δικαιωμάτων του ανθρώπου. Τα δικαιώματα αυτά είναι η ελευθερία, η ιδιοκτησία, η ασφάλεια και η αντίσταση στην καταπίεση».
Άρθρο 3: «Πηγή κάθε εξουσίας είναι αποκλειστικά το έθνος. Κανένα σώμα, κανένα άτομο δεν μπορεί να ασκήσει εξουσία που δεν απορρέει από το έθνος».
Κάνουμε κλικ στις παρακάτω εικόνες για να παρακολουθήσουμε ένα ντοκιμαντέρ σχετικά με τη Γαλλική Επανάσταση

  

Η Μασσαλιώτιδα

Πολεμικό επαναστατικό άσμα, που υιοθετήθηκε προοδευτικά ως Εθνικός Ύμνος της Γαλλίας. Γράφτηκε στις 24 Απριλίου 1792 από τον λοχαγό του Μηχανικού Κλοντ Ζοζέφ Ρουζέ ντε Λιλ, τη νύκτα της κήρυξης του πολέμου μεταξύ Γαλλίας και Αυστρίας, προς τιμή του στρατάρχη Νίκολας Λούκνερ, ενός Βαυαρού που έγινε Γάλλος και έπαιξε σημαντικό ρόλο στη Γαλλική Επανάσταση. Ο πρωτότυπος τίτλος του εμβατηρίου είναι Πολεμικό Άσμα για τη Στρατιά του Ρήνου.
Μασσαλιώτιδα (Marseillaise) ονομάστηκε, επειδή τραγουδήθηκε από τους στρατιώτες της Μασσαλίας που έφτασαν στο Παρίσι και συμμετείχαν στην εξέγερση της 10ης Αυγούστου 1792, η οποία οδήγησε στην κατάργηση της Μοναρχίας, μεσούσης της Γαλλικής Επανάστασης. Η Μασσαλιώτιδα έγινε για πρώτη φορά Εθνικός Ύμνος της Γαλλίας στις 14 Ιουλίου 1795, ανήμερα της έκτης επετείου από την Πτώση της Βαστίλης.

Απαγορευμένη κατά τη διάρκεια της Αυτοκρατορίας και της Παλινόρθωσης, επειδή θεωρήθηκε επαναστατικό τραγούδι, η Μασσαλιώτιδα ξαναβρήκε την αίγλη της στην Επανάσταση του 1830, όταν ο Εκτόρ Μπερλιόζ την ενορχήστρωσε και την αφιέρωσε στον Ρουζέ Ντε Λιλ. Απαγορεύθηκε εκ νέου από το φιλοναζιστικό καθεστώς του Βισί, κατά τη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου. Το Σεπτέμβριο του 1944, με εγκύκλιο του Υπουργείου Παιδείας, η Μασσαλιώτιδα παίζεται στα σχολεία για να γιορτασθεί η Απελευθέρωση και να τιμηθούν οι μάρτυρες. Τα Συντάγματα του 1946 και 1958 καθιέρωσαν την Μασσαλιώτιδα ως τον Εθνικό Ύμνο της Γαλλίας .

Πηγή: http://www.sansimera.gr

                                       

Ποιες ομοιότητες παρατηρείτε ανάμεσα στην Αμερικάνικη και τη Γαλλική Επανάσταση;

Οι δύο αυτές επαναστάσεις είχαν αρκετά κοινά σημεία, όπως:

1. ξέσπασαν στα τέλη του 18ου αιώνα (το 1776 η Αμερικάνικη και το 1789 η Γαλλική)

2. επηρεάστηκαν από τις ιδέες του Διαφωτισμού

3. είχαν ως βασικά αιτήματα την ελευθερία, την ισότητα τη λαϊκή κυριαρχία

4. ήταν εξεγέρσεις αστών και λαϊκών τάξεων, οι οποίες καταπιέζονταν από απολυταρχικά καθεστώτα (οι Αμερικανοί άποικοι από την εξουσία των Βρετανών, ενώ οι Γάλλοι πολίτες από τον βασιλιά και την άρχουσα τάξη των ευγενών και του ανώτερου κλήρου)

5. διέδωσαν μηνύματα και ιδέες στον υπόλοιπο κόσμο, προκαλώντας και άλλες εξεγέρσεις και επηρεάζοντας τη μορφή του σύγχρονου κόσμου